- Makaleyi Paylaş
- Facebook'ta Paylaş
- Twitter'da Paylaş
- 28 Temmuz 2020, Salı 22:04
RİSALENİN DEĞERLENDİRİLMESİ
Şey Mustafa Çerkeşi risâlesinde İslam toplumunda tarih boyunca önemli bir problem teşkil eden şeriat-tasavvuf ilişkisi konusunu inceleyip bu konuyu açık ve net bir şekilde ortaya koymuştur. Bütün bunlar söz konusu risalenin oldukça rağbet görüp okunduğunu, tespit edebildiğimiz kadarıyla da sık aralıklarla baskısı yenilenmiş olduğunu göstermektedir.
Bizim esas aldığımız ve yayınlayacağımız matbu risale ise İstanbul Süleymaniye Kütüphanesi Zühdü Bey Ktp, nr, 558/2'de bulunan risaledir.
Risalenin orijinali 2014 yılında yayınlanan kitabımızda mevcuttur. O nedenle okuyucuya ağır geleceğini düşünerek burada yayınlamayacağım.
Şeyh Mustafa Çerkeşî Efendi bu risalesinde tasavvuf tarihi açısından dikkate değer önemli tespitlerde bulunur. Risalesinde şeriat âlimleri ile tarikat şeyhleri arasında geçen sözler ve birbirine uymayan hallerle hak ve hakikatin neden ibaret olduğunu açıklamaya çalışmıştır. Ona göre tarikat mensupları gönül ehli kişilerin ulaşmaya çalıştıkları tasavvuf yolu üç halden ibarettir. Bu haller, fiil, sıfat ve zât tecellileri (tecellî-i ef’âl, tecellî-i sıfat, tecellî-i zât) olarak tanımlanan üç halden ibarettir. Bu üç tecelliye mazhar olanlar zâhiren üç bâtıl fırka mensuplarına benzerler.
Fiil tecellisi sahipleri Cebriyye'ye “insanların kendilerine has bir iradeye sahip olmadığını, zihnî ve amelî bütün fiillerinin ilâhî gücün zorlayıcı tesiriyle meydana geldiğini savunanlar” yani insan amellerinde (davranışlarında) zorunludur diyenlere;
Sıfat tecellîsi sahipleri Hulûliyye'ye ilahi varlığın insan bedenine girdiğine inananlara;
Zât tecellîsi sahipleri, İttihâdiyye'ye (yaratanla yaratılanı aynı görme) mensuplarına benzer görünürler.
Fakat “onlar insanın amellerinde zorunlu bulunması,” “ilahi varlığın insan bedenine girmesi” ve “Yaratan’ın yaratılanla aynı olması” inancından uzak ve temizdirler. Sûfileri bu bâtıl fırka mensuplarından ayırt etmenin temel ölçüsü şeriât-ı Muhammediyye’dir. Yani İslam dini ve esaslarıdır. Dinin kurallarından ayrılmamak şartıyla yukarıdaki üç hal ve makamın kendisi üzerinde tecellilerinden bahseden sûfinin sözleri ilâhi sır ve hikmetlerden ibarettir. Ondan meydana gelen olağanüstü hallere kerâmet denir. Fakat sûfinin kendi istek ve iradesiyle keramet göstermesi Allah ve Peygamber katında, mürşidler nazarında yerilmiş ve edebe uygun görülmemiştir. Eğer bir kimse dinin kuralları dışına çıkar, Allah'ın emir ve yasaklarına bağlılıktan ve O'nun kulluğu yolundan zerre kadar ayrılırsa kendisi Hak’tan sapmış ve sözleri inanç bozukluğuna yol açmış olur. Gösterdiği olağanüstü şey de sihir ve istidractır.
İstidrac; küfrü ve isyanı açık olan kimselerin elinden, kendi arzularına uygun olarak meydana gelen harika olaylardır. İslâm ıstılahında ise; bir insanın, günahını artırdıkça ve azgınlığını devam ettirdikçe Allah'ın (c.c.) ona, nimet kapılarını açması ve onu dünyada nice izzet, ikbal ve makamlara çıkarmasıdır. Bu kimse, bütün bu nimet ve ikballeri kendi kahramanlığına ve çalışmasına bağlar. Allah'a şükredip tevbe etmeyi ve alçak gönüllüğü unutur. Gurur ve kibrini artırır, kötülüklere daldıkça dalar. Günahları derece derece çoğalır. Çoğaldıkça da, derece derece Allah’ın gazabına yaklaşır. Nihayet Allah, (c.c.) ansızın onu yakalar ve şiddetli azaba uğratır.
MAKALEYE YORUM YAZIN

-
05.01.2021 MENKİBELERE DEVAM 5
-
22.12.2020 MENKİBELERE DEVAM 4
-
04.12.2020 MENKİBELERE DEVAM 3
-
07.11.2020 MENKİBELERE DEVAM
-
12.10.2020 Pîr-i Sânî Hazretleri'nden Meydana Gelen ve Bilinen Birçok Maddî Kerâmetler ve Hususi Hallerinden Bazıları
-
07.09.2020 3.BÖLÜM MENKIBELER
-
24.08.2020 Risâlenin devamı
-
09.08.2020 Melâmiler
-
12.06.2020 ŞEYH MUSTAFA ÇERKEŞİ'NİN ‘RİSALE-İ Fİ’TAHKİKİ'T TASAVVUF’ ADLI ESERİ
-
18.05.2020 ŞEYH MUSTAFA ÇERKEŞÎ’NİN ÇOCUKLARI
-
17.04.2020 ŞEYH MUSTAFA ÇERKEŞÎ’NİN HALİFELERİ
-
31.03.2020 TARİKAT SİLSİLESİ
-
17.03.2020 5.ŞEYH MUSTAFA ÇERKEŞÎ’NİN HALVETİYYE TARİKATINDA YAPTIĞI DEĞİŞİKLİKLER
-
10.02.2020 4.HALVETİYYE TARİKATININ KOLLARI VE ŞUBELERİ
-
13.01.2020 3.HALVETİYYE TARİKATININ ÖZELLİKLERİ VE ZİKİR
-
27.12.2019 ŞEYH MUSTAFA ÇERKEŞÎ'NİN TARİKATI (HALVETİYYE TARİKATI)
-
07.12.2019 Şeyh Mustafa Çerkeşî'ye neden Şeyh, Pîr-î Sâni denilmiştir.
-
16.11.2019 Şeyh Mustafa Çerkeşî’nin babasının adı Hacı Ali Efendi, dedesinin adı ise Vehbi Sultandır.
-
09.11.2019 1.ŞEYH MUSTAFA ÇERKEŞÎ'NİN HAYATI VE ESERLERİ
-
23.10.2019 BAŞKASI OLMA KENDİN OL
-
26.09.2019 EĞİTİM BİR SİSTEM MESELESİDİR
-
06.09.2019 DUAYI ANLAMAK
-
02.08.2019 KURBAN İBADETİ ve KISA TARİHÇESİ
-
18.07.2019 SORUMLULUK